زیبایی های ایران - جنگل ابر
طرح جنگل کاری احیا و غنی سازی جنگل های مخروبه ابر وقطری از سال ۱۳۷۰ به اجرا در آمده است که وسعتی برابر ۱۱۲۱۶ هکتار از دامنه های شمالی را شامل می شود. همچنین بیش از ۲۰۰ هکتار از مناطق فوق قرق و عملیات نهال کاری با کاشت گونه هایی مانند بلوط، افرا، شیردار، توسکا، ون،اقاقیا، گلابی وحشی، ممرز وتعدادی سوزنی برگ از جنس لاریکس و کاج جنگلی و بذرکاری با گونه های ون، ممرز، بلوط، گلابی وحشی انجام شده و عملیات فوق همچنان ا دامه دارد.
موقعیت جغرافیایی
این جنگل زیبا در جنوب شهرسان علیر مسیر جاده علی آباد بهشاهرود با مختصات جغرافیایی 57 و 54 تا 12 و 55 شرقی و 42و 36 تا 50 و 36 عرض شمالی قرار داشته ، از خاور بهجنگل اولنگ، از جنوب به کوه قاسم و کوه ابر و قطری و از باختر به کوه یخام و تکیانو محدوداست. جنگل فوق متعلق به محدوده استان زیبای گلستان می باشد.لذا بهتر است مسافران برای لذت بیشتر از زیبایی های جنگل ابر، از جاده جنگلی و مرطوب و بسیار زیبایی علی آباد کتول استان گلستان استفاده نمایند.
مشخصات طبیعی
ارتفاع زیاد جنگل از سطح دریا، پایین بودن دما در فصل گرما و وجود چشمه‌سارهای فراوان و پوشش جنگلی متنوع از شاخصه‌های این جنگل است.[۲]میزان بارندگی در این منطقه بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلی‌متر و متوسط حداکثر دما ۲۰ و حداقل دما شش درجه سانتی‌گراد است.از چشمه های دایمی منطقه می توان به چشمه آلوچال، آب شرش و آبشار اشاره كرد.
همیت[
جنگل ابر به سه دلیل برای دنیا اهمیت دارد:
• قسمتی از جنگل‌های باستانی هیرکانی است و گیاهان دارویی کم نظیری دارد.
• اکوتن این ناحیه دارای اهمیت است؛ یعنی مرز میان‌بند بین دو اکوسیستم منطقه نیمه بیابانی و جنگلی است. به‌طوریکه می‌توان در جنگل‌های این ناحیه درختان سوزنی‌برگ را در کنار درختان پهن‌برگ دید که این امر در گونه‌های جانوری هم تاثیرگذار بوده است.
• جغرافیای خاص منطقه که دو منطقه کم ارتفاع و بلند را در کنار هم قرار داده است دارای اهمیت است؛ به‌طوری که شاهد تشکیل اقیانوس ابر در این منطقه هستیم که پدیده کم نظیری در دنیا محسوب می‌شود.[۳]
افزون بر زیبایی طبیعی، مشخصات کم‌نظیری مانند وجود گونه‌های متفاوت گیاهان چوبی به همراه گونه‌های گیاهی بسیار نادری مانند راش، بلوط، توسکا، نارون، گیلاس وحشی، بارانک، سرخدار، نمدار و مانند آنها این قابلیت را پدید آورده که این اراضی همچون موزه‌ای زنده برای جذب گردشگران داخلی و خارجی مورد استفاده قرار بگیرد.بخشی از گردشگران خارجی این منطقه، گیاه‌شناسانیهستند که برای دیدن گونه‌های نادر گیاهی موجود در جنگل‌های هیرکانی به ایران می‌آیند و دسته دوم، گردشگران عمومی هستند که اغلب از کشورهای آسیای میانه وخاورمیانه می‌آیند.
جنگل ابر درمحلی واقع است که از ضخامت کوه‌های البرز کاسته می‌شود و ابرهای گرفتار در پشت این دیواره از لابه‌لای دره‌ها به سمت جنوب سرازیر می‌شوند؛ به همین خاطر تقریباً از بعدازظهر تا نیمه‌های شب با سرد شدن هوا چنان می‌نماید که جنگل به روی ابرها سوار شده است.مجاورت دو ناحیه کم فشار و پرفشار (دشت گرگان و منطقه ابر) باعث شده هر وقت زمین انرژی می‌گیرد ابرها جابه‌جا شوند و به‌نظر برسد که ابرها از آسمان به زمین می‌آیند. این اتفاق منطقه ابر را دگرگون کرده
پوشش گیاهی
وجود ۸۵ نوع گونه گیاه مانند راش، بلوط، ممرز افرا، شيردار، توسكا، آزاد داغداغان، گونه های كلاه مير حسن ، چوبک، اسپرس، دم روباهی، آويشن و شبدر به همراه گونه‌های گیاهی نادر مانند نارون، بارانک، سرخدار و مانند آنها جنگل ابر را به موزه‌ای طبیعی تبدیل کرده است. آب و هوای خاص این جنگل، درختان متفاوتی را در خود پرورش داده که برخی از این درخت‌ها با شکل خاص خود روی زمین خزیده‌اند و منظره زیبایی پدید آورده‌اند. جنگل ابر یکی از بانک‌های گیاهان دارویی سرشار در کشور شناسایی شده است، که همه ساله مشتاقان و علاقه مندان را از گوشه کنار جهان به سوی خود دعوت می‌کند.
در قسمت‌های جنوبی جنگل، یعنی قسمتی که به روستاها نزدیک‌تر است پوشش گیاهی تنک دیده می‌شود. در عمق جنگلٰ تپه‌های پرشیبی وجود دارد که سراسر پوشیده از درختان بلند است. مشهورترین درخت منطقه اورس است. درختی با ریشه‌های بلند که روی زمین می‌خزد. مناطق ابتدایی جنگل ابر ییلاق چوپانان گلستانی است، اما در عمق جنگل اثری از انسان دیده نمی‌شود
گونه های جانوری
از گونه های جانوری اين منطقه می توان خرس قهوه‌ای،گرگ، پلنگ، خوک وحشی، شغال، روباه، خرگوش كل و بز ،شوكا و مار و از پرندگان كبک، كبوتر جنگلی، بلدرچين، عقاب جنگلی، كركس، شاهين، فاخته و قرقاول را نام‌برد.
جاده ابر و منطقه حفاظت شده
گزارش پيمايش جنگل ابر – روستاي ابر به ده شيرين آباد
بوي تازه شدن طبيعت همه جا را پر کرده است . مطابق عادت هر سال عيد ، دنبال يک جنگل مناسب براي پيمايش مي گرديم . در اکثر مناطق جنگلي اثراتي از زمستان باقي مانده است . با تماس با چند استان شمالي متوجه مي شويم که اکثر راههاي جنگلي هنوز پوشيده از برف است . صحبت با کوهنوردان ديگر و گرفتن راهنمايي از آنها باعث مي شود که منطقه ابر در نظر ما خودنمايي کند . منطقه اي که بيشترين ارتفاع آن 3000 متر است و به دليل ارتفاع پايين ، محلي مناسب براي يک پيمايش بهاري است . هماهنگي هاي لازم را سريع انجام داده و کوله هاي خود را مي بنديم .
ابتدا بايد خود را به شاهرود برسانيم . از ترمينال غرب تهران سوار ماشينهاي مشهد شده و پس از رسيدن به شاهرود ماشين ديگري تهيه کرده و به سمت شمال شرق شاهرود و به سمت راميان و آزاد شهر حرکت مي کنيم . در فاصله 6 کيلومتري بعد از شاهرود شهر بسطام وآرامگاه شيخ بسطام قرار دارد . جاده را ادامه داده و وارد جاده فرعي قلعه نو خرقان
( N 36′ 36.437′ , E 055′ 04.985′ ) مي شويم . از آرامگاه شيخ خرقان نيز بازديد کرده و در جاده اي آسفالته حرکت خود را به سمت شمال شرق و ده ابر ادامه مي دهيم . 13 کيلومتر ديگر که به مسير خود ادامه مي دهيم تا ناگهان از پشت يک تپه ده زيباي ابر مشخص مي شود . دهي کوچک ولي فوق العاده زيبا که با شکوفه هاي زيباي بهاري آراسته شده است .
از ده ابر يک جاده پرپيچ و خم به سمت ده شيرين آباد مي رود . با يک راهپيمايي 5 الي 6 ساعته مي توان از اين جاده زيبا خود را به شيرين آباد رساند . اين مسير عمومي راهپيمايي از اين مسير است ولي هدف ما اين جاده نيست . هدف ما جنگلهاي انبوه بين ده ابر و شيرين آباد و عبور از ده ييلاقي افراتخته است .
ابتدا بايد جاده خاکي را تا روي گردنه ادامه دهيم . جاده به سمت شمال غرب ادامه مي يابد . هوا ابري است و مه ريز ، کم کم صورتها و وسايل ما را خيس مي کند . در ميان راه گردنه محيط بان منطقه را مي بينيم . هوا خراب است و هر چند وقت يکبار صداي رعد زمين را مي لرزاند . محيط بان کاملاَ محتاطانه از ما مي خواهد که مسير عادي شيرين آباد را پيموده و افراتخته را به زمان ديگري بسپاريم . او جنگلهاي انبوه و شيبهاي صخره اي را از خصوصيات مسير افراتخته مي داند . اما ما مصر و مصمم از او راهنمايي مي خواهيم . در نهايت محيط بان با تکرار کلمه ” در اين هوا نمي توانيد ” و از روي بي ميلي اطلاعاتي در مورد مسير در اختيار ما قرار مي دهد . کلمه نمي توانيد او نيز بدرقه راه ما است ! در ادامه راه اطلاعات خوبي از يکي از افراد محلي به نام حسين بيگي مي گيريم .
با رسيدن بر روي گردنه ، هوا کاملاَ خراب است و چشمها عاجز از ديدن ده شيرين آباد است . مسير مستقيم از گردنه به سمت افراتخته مي رود و شيرين آباد در جهت شمال قرار دارد ولي به دليل وجود کوههاي صخره اي و پرتگاه ناچاراَ بايد مسيري طولاني را به سمت غرب رفته تا اين کوههاي صيقلي را دور بزنيم .
هنوز منطقه حالت جنگلي به خود نگرفته است و تقريباٌ هر چند متر يک درخت خود نمايي مي کند . در ميان راه مسيرهاي فرعي با نامهاي آرام چاله زوا ، فيک چشمه ، شهري کشته و … نيز وجود دارد ولي ما همچنان مسير خود را به سمت غرب ادامه مي دهيم . در نهايت بعد از مدتي متوجه مي شويم که کوههاي صخره اي را دور زده ايم . در ميان مه با استفاده از جي پي اس (GPS) مسير نهايي مشخص است و طبق راه مالرويي که وجود دارد مسير خود را به سمت شمال و شمال شرق منحرف مي کنيم . بعد از گذشتن از يک رودخانه نه چندان پر آب به يک آرام* مي رسيم . محل مناسبي براي شب ماني به نظر مي رسد . باقي روز را به مرتب کردن داخل آرام و جمع کردن هيزم مي گذرانيم . شبي به ياد ماندني را پشت سر مي گذاريم .
روز بعد هوا بهتر به نظر مي رسد . ابرها کنار رفته اند و ديد ما نسبت به منطقه باز شده است . حرکت خود را به سمت شمال ادامه مي دهيم و پس از طي کردن يک سربالايي و رسيدن به بالاي تپه منظره زيبايي چشم را مي نوازد . قله سبز پوش قلعه موران در شمال به همراه ده ميان رستاق و لباس سبزپوش آن و کمر بند خاکي رنگي که از ميان سبزيها تا ده شيرين آباد کشيده شده است . براي اولين بار در طول برنامه ده شيرين آباد مشخص ميشود . از تپه به سمت شمال پايين رفته ولي در پايين تپه به يک دوراهي مي رسيم .
راه اول به سمت دره و راه دوم به سمت غرب ارتفاع مي گيرد . با توجه به تجربيات قبلي در مورد جنگل و مسير دره که اکثراَ به آبشار منتهي مي شود تصميم مي گيريم که مسيري که بر روي يال غربي سوار مي شود را انتخاب کنيم . بعد از چند دقيقه مسير روي يال هم ارتفاع کم کرده و به دره غربي مي رسد . ارتفاعات غربي منطقه در قسمتهاي بالايي صخره اي و صعود از آنها بسيار وقت گير و خطرناک به نظر مي رسد ولي قسمتهاي پاييني ، تپه اي و خاکي است .
مسير را ادامه داده و كمي جلوتر به سمت دره پيش مي رويم . بعد از مدتي به يک راه کوچک رسيده و در کف دره از رودخانه رد مي شويم . از آنجا ارتفاع خود را به سمت غرب زياد مي کنيم تا به روي يال غربي برسيم . در آنجا نيز مسافتي حدود 2 کيلومتر را به سمت غرب تراورس مي کنيم . در اينجا جنگل کاملاَ انبوه شده است و شناسايي مسير بسيار سخت . يکي از مسيرها ارتفاع گرفته و به سمت ارتفاعات غربي ما مي رود . مسير شرقي به سمت صخره هاي سمت شرق مي رود و غير قابل عبور است و مسير دره که به سمت شمال مي رود . با توجه به نقشه مسير دره درست به نظر مي رسد . در طول دره حرکت خود را ادامه داده و چيزي حدود 500 متر ارتفاع کم ميکنيم . در انتهاي دره به يک تنگه پر آب ميرسيم که توسط صخره هاي بلندي احاطه شده و غير قابل عبور به نظر مي رسد . تصميم مي گيريم که شب را همانجا قبل از تنگه استراحت کنيم . شبي زيبا با آسماني پرستاره و صداي دارکوب و جغدهاي شب زنده دار .
صبح زود دو نفر از اعضاي تيم براي شناسايي مسير تنگه حرکت مي کنند و پس از مطمئن شدن از اينکه مسير تنگه مطمئن است مابقي اعضا نيز به آنان مي پيوندند . تنگه برخلاف چيزي که به نظر مي رسيد آنقدر طولاني نيست و با چند بار گذشتن از رودخانه مي توان از آن گذشت . در انتهاي تنگه مسير مالروي مناسبي به سمت ده شيرين آباد ديده مي شود . متوجه مي شويم که در دوراهي بايد به سمت ارتفاعات غربي مي رفتيم چون ده افراتخته در ارتفاعات غرب روستاي شيرين آباد است . به هر حال مناظر اطراف ، فوق العاده زيبا است و تيم پس از يک مبارزه سخت و راهپيمايي سنگين 2 روزه خود را در مقصد مي بيند .
چند نکته :
• مناطق جنگلي فوق العاده زيبا هستند و در عين حال خطرناک . وجود حيوانات وحشي ، ديد کم در صورت وجود مه و ابر در منطقه ، مناطق صخره اي و صعب العبور که در جنگلها به وفور يافت مي شوند و تنگه ها و آبشارهاي بلند ، لزوم وجود يک برنامه ريزي دقيق را تاييد مي کند .
• درست کردن آتش در جنگل براي دور کردن حيوانات وحشي کار مناسبي است ولي هيچ گاه خاموش کردن کامل آن را از ياد نبريد .
• استفاده از امکانات مناسب جهت يابي مانند نقشه با اشل مناسب ، قطب نما و مخصوصاَ دستگاه جي پي اس مانع از سردرگمي شما در ميان جنگل شده و کمکي بزرگ براي انجام فعاليتهاي اينچنيني است .
• پيمودن مسير بدون راهنما ، امروزه مورد توجه بسياري از کوهنوردان است . فقط بايد اين نکته را در نظر گرفت که گرفتن اطلاعات از محليها مي تواند کمک بزرگي باشد .
نظرات شما عزیزان:
