کاوشگر روز

تعدادی از دستاوردهای جدید دفاعی نزاجا در آستانه 29 فروردین که روز ارتش نامگذاری شده است، روز چهارشنبه با حضور امیر احمدرضا پوردستان فرمانده نیروی زمینی ارتش رونمایی و در اختیار یگان های تابعه این نیرو قرار گرفت.که از جمله آنها تانکی با نام "تیام" بود. با توجه به سوالاتی که در مورد شکل و تجهیزات نصب شده روی این تانک و نیز نحوه ورود و عملیاتی شدن "تیام" در نزاجا در بین کاربران مشرق و علاقمندان به دستاوردهای دفاعی ایجاد شده بود، در این گزارش به بیان این موارد پرداخته خواهد شد.

تیام که به معنای چشمانم و گرامی در فرهنگ لغات مورد استفاده قرار گرفته، در حقیقت یک ارتقاء بر روی ناوگان قدیمی تانک های ام 47 نیروی زمینی ارتش به حساب می آید. اما ام 47 های از کجا امده و تا به امروز در ایران چه کرده اند؟

 M-47 پیرمرد آمریکایی با 60 سال سابقه

تانکهای قدیمی ام 47 پاتن در اوایل دهه 1950 میلادی در زمان رژیم طاغوت از آمریکا خریداری شد. بر اساس اطلاعات منابع خارجی، ایران در حال حاضر چیزی نزدیک به 160 دستگاه از این تانکها را در اختیار دارد.

تانک M-47

ام 47 تانکی میان وزن بود که در سالهای اوایل جنگ سرد به منظور مقابله سیل پایان ناپذیر تانکهای روسی که در نقاط مختلف از جمله منطقه آلمان در حال رشد بودند، ساخته شد. این تانک در حدود 48 تن وزن داشته و با یک قبضه توپ 90 میلی متری مسلح شده بود.

عمده "ام 47 " های ایرانی در زمان جنگ تحمیلی، در خدمت لشکر 81 زرهی کرمانشاه بوده و در هشت سال دفاع مقدس نیز حضور داشتند. اما این تانک مشخصا در قرن بیست و یکم با شرایط اولیه خود حرفی برای گفتن نداشته و یا باید برای اوراق شدن استفاده و یا این که فکری برای تغییر اساسی در آن داده می شد.

سبلان؛ اولین ارتقاء برای ام 47 های ایرانی

سبلان در حقیقت برجک جدیدی بود که برای ام 47 های ایرانی ساخته شده و بروی این تانک نصب شد تا همچنان این تانک در خدمت ارتش باقی بماند. برجک مورد نظر در کناره های توپ و بخش های کناری برجک، شباهت خاصی به نمونه مورد استفاده در تانک ذوالفقار داشت و این موضوع نشان از افزایش بقاء پذیری و فاکتور حفاظت در این تانک دارد.

همچنین دو عدد سامانه نارنجک انداز مخصوص پرتاب نارنجکهای دود زا نیز بر روی دو طرف این برجک نصب شده بود که می تواند در مواقع خطر از آن برای پخش دود بهره برد. همچنین بر روی چرخ های تانک نیز یک پوشش حفاظتی افزوده شده بود.

نکته بعدی که شاید یکی دیگر از مهم ترین خصوصیات پروژه سبلان باشد، تغییر سلاح اصلی تانک ام 47 یعنی توپ 90 میلی متری به توپ 105 میلی متری بود. چند نکته در مورد این تغییر وجود دارد که بایستی به ترتیب به آن پرداخت. توپ 105 میلی متری موجود بر روی سبلان شباهت خاصی به گونه مورد استفاده بر روی تانک های ام 60 ایرانی و همچنین گونه ارتقاء یافته صمصام داشت. در حقیقت می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که این دو تانک ایرانی از یک توپ مشترک بهره می بردند. این توپ در حقیقت مدل L7 ساخت انگلستان می باشد که به نوعی مشهورترین توپ 105 میلی متری، خصوصا در جهان غرب به شمار می آید. آمریکایی ها حتی از این توپ در مدل اولیه تانک آبرامز نیز بهره بردند.

البته این مسئله در بخش آموزش نیز به کاهش زیرساختهای مورد نظر و در نتیجه صرفه جویی در هزینه می شود. بر اساس اعلام فرمانده نیروی زمینی هزینه آماده سازی یک تانک ام 47، یک سوم یک تانک تی 72 می باشد که تایید دیگری برای به صرفه بودن تولید این تانک می باشد.

اما نگاهی دقیق تر به برجک تانک سبلان نکته دیگری را نیز برای ما مشخص می کند و آن هم نصب سامانه پریسکوپ توپچی بر روی برجک این تانک است که کمک می کند تا کاربر مورد نظر به راحتی به کنترل محیط اطراف پرداخته و به هدف یابی بپردازد. می توان این گونه نتیجه گرفت که مسئولین نزاجا سامانه هدف یابی و پریسکوپ مخصوص توپچی مشترکی را برای هر سه تانک صمصام، ذوالفقار و سبلان در نظر گرفته بودند تا به نوعی استاندارد سازی را در تانکهای ایرانی به انجام برسانند.

تیام دومین ارتقاء برای ام 47 های ایرانی

اما تانک جدید "تیام" هم در حقیقت یک برجک جدید برای ام 47 های ایرانی محسوب می شود که البته دارای تفاوت های مشخصی خصوصا در بخش حفاظت با سبلان است. این برجک جدید نسبت به سبلان کمی کوچک تر بوده و در عین حال با زره های واکنشگر انفجاری نیز پوشیده شده است. این زره ها در هنگام برخورد مهمات ضد زره منفجر شده و مانع از اصابت گلوله یا موشک مورد نظر به بدنه تانک می شوند.

تجربیات نبردهای اخیر بر علیه گروه های تروریستی در عراق و سوریه ثابت کرده است که این زره های واکنشی شانس بقای زره پوش و خدمه را در برابر تهدیدات ضد زره به نحو قابل توجهی افزایش می دهد.

نکته جالب درباره این برجک جدید این است که زره های واکنشگر حتی بر بالای برجک نیز قرار گرفته اند و صرفا به بخش جلویی تانک و برجک بسنده نشده است. این حرکت می تواند تانک را در برابر تهدیدات حمله کننده از بالا به تانک نیز حفظ کند. با توجه به تجربیاتی که مستشاران ایرانی از نبرد در سوریه به دست آورده اند، موشک های" تاو 2 بی " از جمله قاتلان اصلی تانک های ارتش سوریه محسوب می شدند که نوع حمله آنها از بالا و اصابت بر روی برجک تانک بوده است و بر همین اساس، حفاظت از این محدوده، اهمیت ویژه تری یافته است.

سلاح اصلی تانک به نظر همان توپ 105 میلی است که بر روی "سبلان" نیز نصب شده بود. با استفاده از این توپ امکان استفاده از طیف وسیعی از مهمات های ضد زره و شدید الانفجار برای تانک "تیام" به وجود می آمد که اصولا توپ 90 میلی متری فاقد این توانایی بود. بحث دیگر این است که با استفاده از توپ 105 میلی متری مورد نظر یک گونه شبیه سازی بین تانکهای تیام، سبلان و صمصام ایران شکل می گیرد و هر سه تانک از یک نوع توپ و مشخصا یک نوع مهمات بهره می بردند؛ این امر پشتیبانی در زمان جنگ را از واحدهای استفاده کننده از هر سه تانک را راحت تر و البته ارزان تر می کند.

در تانک "تیام" همچنین یک قبضه مسلسل سنگین دوشکا با کالیبر 12.7 میلی متر اضافه شده است که قدرت درگیری با تهدیدات در فاصله کم را به تانک اعطا می کند.

در بحث پریسکوپ نیز یک دستگاه از این سامانه دیده بانی بر روی تانک تیام نصب شده است که شبیه به نمونه نصب شده بر روی تانک سبلان است. به نظر می رسد در این بخش نیز مسئولین صنایع دفاعی به دنبال همسان سازی سامانه های موجود بر روی تانک های ایرانی بوده اند.

در بخش پیشران نیز به دلایلی که در بالا برای تانک سبلان نیز اشاره شد به نظر می رسد که تیام نیز همچنان از پیشران تانک ام 47 بهره می برد چراکه سیستم پیشرانه این تانک سالها بدون مشکلی برای تانک مورد نظر کار کرده و می تواند سرعتی تا 60 کیلومتر بر ساعت را برای این تانک به ارمغان آورد و مسئولین نیز اشاره ای به تغییر در سیستم پیشرانه تانک سبلان نداشتند، می توان این گونه نتیجه گرفت که پیشران تانک مورد نظر همچنان به مانند تانک ام 47 یک دستگاه موتور بنزینی با توان 810 اسب بخار است که البته توان کامل سرویس و نگهداری از آن نیز در داخل کشور وجود دارد و شاید ارتقاء های محدودی نیز روی آن پیاده شده باشد.

اگرچه تانک هایی مانند سبلان و اکنون تیم نمی توانند جوابگوی نیازهای دفاعی نیروهای مسلح و نیروی زمینی ارتش باشند اما همچون بسیاری از ارتش های مهم جهان که هیچ تجهیزاتی را بیهوده بازنشسته نمی کنند، این تانک نیز می تواند در بخشی از پازل توانمندی های دفاعی کشورمان، نقش خود را ایفا کند و مسئولیت های بزرگتر را نیز به برادران قوی تری همچون ذوالفقار و کرار سپرد.

  4 تن از مستشاران نیروهای ارتش جمهوری اسلامی ایران که برای همراهی با نیروهای سوری در دفاع از حرم اهل بیت عصمت و طهارت(ع) راهی سوریه شده بودند، طی چند روز گذشته توسط تروریست‌های تکفیری به شهادت رسیدند.

ستوان دوم «شهید مجتبی یداللهی» از تیپ 65 نوهد(نیروی مخصوص ارتش جمهوری اسلامی) از اهالی تهران است که طی عملیات مستشاری در سوریه به شهادت رسید.

شهید «محسن قطاسلو» از تکاوران تیپ 65 نوهد ارتش جمهوری اسلامی از اهالی پاکدشت در استان تهران است که به‌ تازگی به کاروان شهدای مدافع حرم پیوسته است.

سروان «شهید مرتضی زرهرند» یکی از تکاوران تیپ 258 شهید پژوهنده شاهرود و از اهالی شهرستان شیروان از استان خراسان شمالی است که طی عملیات مستشاری و در سن 36 سالگی به شهادت رسید.

سرهنگ «شهید مجتبی ذوالفقار نسب» از رکن دوم تیپ 45 تکاور از اهالی شهرستان شوشتر در استان خوزستان است که طی عملیات مستشاری در سوریه توسط تروریست‌های تکفیری به شهادت رسید.

 شهید محسن قطاسلو عنوان نخستین شهید مدافع حرم ارتش را برای خود در تاریخ به ثبت رساند. شهید ستوان دوم محسن قطاسلو از تکاوران تیپ ۶۵ نوهد ارتش جمهوری اسلامی ایران معروف به کلاه سبزها روز گذشته در ماموریت مستشاری در استان حلب سوریه به‌عنوان نخستین نیروی اعزامی از ارتش به شهادت رسید. وی جزو نخستین نیروهایی بود که توسط ارتش جمهوری اسلامی ایران برای دفاع از حرم حضرت زینب(س) عازم سوریه شده بود.

زندگینامه:
شهید حسن اقارب پرست فرزند محمد رحیم ، در روز اول اردیبهشت سال ۱۳۲۵ در«اصفهان» به دنیا آمد. حسن پس از اخذ دیپلم در سال ۱۳۴۳ به مدت یک سال در یکی از داروخانه‌های معروف اصفهان بنام «داروخانه بوذر جمهری» مشغول به کار شد و در همان سال در آزمون دانشکده افسری شرکت کرده و پس از قبولی در تابستان سال ۱۳۴۴ به تهران آمده و وارد دانشکده شد. با پایان یافتن دوران دانشکده در سال ۱۳۴۷، راهی شیراز شد. شهید اقارب پرست دی 1350 برای گذراندن دوره چیفتن عازم انگلیس شد. ایشان در سال ۱۳۵۲ به امریکا اعزام گردید و دوره جنگ‌های شیمیایی را گذراند و در بازگشت «بخش جنگ شیمیایی – میکروبی (ش- م- ر)» را در مرکز زرهی شیراز پایه‌ گذاری نمود. او مدتی بعد در سال ۱۳۵۳ بار دیگر به امریکا عازم شد اما در بازگشت به عتبات عالیات رفته، در نجف به حضور حضرت امام خمینی (ره) مشرف شد و در ملاقاتی که با ایشان داشت ضمن اعلام بیعت، آمادگی جهت انجام هر نوع فعالیت سیاسی و مبارزاتی را اعلام نمود. شهید اقارب پرست در بهمن ماه سال ۵۷ به مدرسه رفاه – ستاد استقبال از امام (ره) – پیوست و پس از پیروزی انقلاب اسلامی در «کمیته انقلاب» در ستاد مشترک ارتش حضوری فعال یافت. وی پس از انسجام اولیه ارتش به «اداره دوم ستاد مشترک» منتقل شد و با شروع جنگ تحمیلی داوطلبانه به «لشگر ۹۲ زرهی» در خرمشهر پیوست. شهید اقارب پرست علی رغم اینکه کاندیدای فرماندهی ستاد مشترک ارتش و تصدی پست وزارت دفاع بود، با انتخاب شخصی به نیروی زمینی پیوست و معاونت عملیات «لشگر ۹۲ زرهی اهواز» را بر عهده گرفت. شهید حسن اقارب پرست در مهر ماه سال ۶۳ ،در جزیره مجنون در جاده سید الشهداء مورد اصابت ترکش خمپاره قرار گرفت و به همراه سرهنگ عملیاتی و سروان صدیقی به فیض شهادت نایل آمد. از شهید اقارب پرست شنیدنی های فراوانی نقل می شود. ایشان در سال های پیش از انقلاب ، به همراه شهید یوسف کلاهدوز (همسر خواهر شهید اقارب پرست) و شهید سید موسی نامجو (که استاد شهید اقارب پرست در دانشکده افسری بود) سهم اصلی را در همراه شدن ارتش با موج انقلاب اسلامی به عهده داشتند.

سلام  و درود  بر روان پاک و مطهر مالک اشتر علی زمان صیاد شیرازی که  از سوی  شقی ترین و بد نام ترین  فرقه بشهادت رسیدند البته به کوری همه دشمنان داخلی و خارجی امروزه هزاران نفر صیاد گونه  به تاسی و الگو گیری از  این شهید عزیز, در بطن ارتش ج.ا.ا سر بر افراشتن ودر خدمت  مردم عزیز و ولایت امر هستند

یکی از مهمترین دستاوردهایی که در دو سال اخیر رونمایی شده موشک هرمز بوده که قابلیت‌های ضد رادار و ضد کشتی دارد.  در نگاه اول موشک  "هرمز 1 "و "هرمز 2 "  بسیار شبیه به موشک کلاس   "فاتح 110"  است که البته با یکدیگر تفاوت‌های ویژه‌ای دارند. 

بعد از پایان "جنگ تحمیلی" و پیروزی‌های قدرتمندانه " نیروی هوایی" ارتش جمهوری اسلامی ایران بر ارتش متجاوز عراق در هوا، " نیروی هوایی" مورد توجه قرار گرفت و تجهیز این یگان به سلاح‌های جدید و روز دنیا را در دکترین دفاعی ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار کرد. این توجه و تجهیز قوا تا جایی پیشرفت که کارشناسان نظامی و طراحان را واداشت تا در تمام زمینه‌ها وارد عرصه شده و " نیروی هوایی" را از همه لحاظ توانمند و خودکفا کنند. به همین دلیل تمامی متخصصان دست به کار شدن و تمامی موشک‌ها و تجهیزات هواپیماها و بالگردها را تعمیر کرده یا آن قطعه را با قطعه جدید که ساخت کشور بود جایگزین کردند.

متخصصان در زمینه طراحی هواپیما و بالگرد نیز دست از تلاش برنداشته و طراحی هواپیماهای جدید و تولید آنها را در دستور کار خود قرار دادند. این امر تا به آنجا پیشرفت که منجر به طراحی و ساخت هواپیمای "جنگنده صاعقه" که اولین هواپیمای جنگنده بمب‌افکن ایرانی بود شد و بعد از آن هم هواپیمای " آذرخش" که کاربرد هم جنگی و هم آموزشی دارد تولید وساخته شد. در مدت بعد از پیروزی انقلاب انواع هواپیماهای جنگنده در قالب کاربری‌های مختلف اعم از شکاری، بمب افکن و آموزشی ساخته و تحویل یگان‌های مربوطه شده است. آخرین هواپیمای جنگنده ساخت شده " نیروی هوایی" ایران؛ هواپیمای رادار گریز " قاهر 313 " است که در سال 1390 از آن رونمایی شد و دراختیار " نیروی هوایی" قرار گرفت.

در "عملیات معروف فتح المبین" نیز " نیروی هوایی"، نقش پدافند هوایی را بر عهده داشت که باعث آزاد سازی  " سایت‌های 4 و 5   موشکی" و " ایستگاه رادار دهلوان" از دست  ارتش متجاوز عراق شد و " نیروی هوایی" ایران در این عملیات توانست 27 فروند از انواع هواپیماهای عراقی را مورد هدف قرار داده و سرنگون کند. در ادامه آن در "عملیات بیت المقدس" که با توجه به استعداد و ترکیب جدید نیروی زمینی عراق ،ضرورت بکارگیری حجم وسیع تری از امکانات آفندی و پدافندی هوایی از سوی ایران به خوبی احساس می شد با اتخاذ تدابیر مناسب عملیاتی و تغییر تاکتیک " نیروی هوایی" ایران تمهیدات ارتش عراق خنثی شد و با انجام عملیات پشتیبانی نزدیک خلبانان ایرانی، " خرمشهر" آزاد شد.

پس شنیده هایی حاکی از اینکه رئیس جمهور سابق برای ورود به انتخابات ریاست جمهوری سال 96 اعلام آمادگی کرده است، امروز روزنامه قانون در صفحه طنز خود، تصویری منتشر کرد که حکایت از سورپرایز شدن بروسلی با بازگشت احمدی نژاد به رقابت انتخاباتی ریاست جمهوری دارد.

امروزه برای ارتش‌های دنیا، واکنش سریع به حملات احتمالی دشمن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، به طوری که کشورهای قدرتمند، هزینه‌های فراوانی جهت تربیت نیروهای کماندویی، تجهیز و آماده سازی آنها صرف می‌کنند. در جنگ‌های امروزی وجود نیروهای واکنش سریع و انجام عملیات سریع یک ضرورت محسوب می‌شود.

تیپ 65 نوهد (کلاه‌سبز‌ها) معروف‌ترین یگان تکاوری نیروی زمینی ارتش است که در هرگونه شرایط محیطی، تاکتیکی و جنگی، توانایی انجام هر مأموریتی به صورت نبرد تن به تن، چریکی، پارتیزانی، انجام پرش، چتربازی و سقوط آزاد در زمین، هوا و آب و مناطق کویری و کوهستانی، غواصی، رهایی گروگان، عملیات روانی، حفاظت از شخصیتها را دارد. این تیپ سازماندهی منحصر به فردی دارد. تیپ 65 با توجه به ماموریت‌های مختلفی که برای نیروهای مسلح کشور در نظر گرفته شده است، ماموریت‌های ویژه‌ای را بر عهده دارد و تقریبا می‌توان گفت نیروهای وظیفه در آن حضور ندارند البته نه به صورت صد در صد چون در بعضی از بخش‌ها از کارکنان وظیفه استفاده می‌شود؛ اما یگان‌های عملیاتی غالباً از افسران و درجه داران پایور تشکیل شده‌اند.

 

به علت ماموریت‌های خاص و دشواری که به این تیپ ابلاغ می‌شود، کارکنان این تیپ باید دوره‌های خاص و ویژه را علاوه بر دوره‌هایی که همه کارکنان نیروهای مسلح طی می‌کنند، پشت سر بگذارند، به همین دلیل ویژگی‌های مهارتی خاصی پیدا می‌کنند.

 

 

آمادگی خاص و به صورت صد در صد این نیروها نیازمند این است که آنها هم از نظر فیزیکی و هم از نظر اعتقادی در شرایط ایده‌آل باشند. یعنی از نظر فکری و ذهنی نیز باید بتوانند عملیات‌های دشوار را به اجرا درآورند.

البته نکته قابل توجه این است که نیروهای تیپ 65 نوهد، با غالب سلاح‌ها آشنایی داشته و امکان شلیک با آنها را در اختیار دارند. آموزش شلیک و بکارگیری وینچستر، سلاح‌های تک تیرانداز، انواع کلت‌ها و مسلسل‌ها، انواع تیربارها، آر پی جی و دیگر دوش پرتاب‌ها، انواع سلاح‌های خودکار و نیمه خودکار و . . . از جمله آموزش‌هایی است که یگان‌های تیپ 65 دیده و کاملا با استفاده از این سلاح‌ها آشنا هستند.

 

 

از آن رو که کارکنان این تیپ تحت شرایط خاص آموزشی و آمادگی قرار می‌گیرند و از آموزش‌های اعتقادی هم بهره‌مند هستند، به همین دلیل همیشه در شرایط آمادگی صد در صد به سر می‌برند تا در طول 24 ساعت شبانه روز و در تمام ایام سال به محض ابلاغ دستور، خودشان را به محل انجام ماموریت برسانند و با توجه به مهارت‌ها و تخصص‌هایی که دارند، ماموریت خود را به نحو احسن به پایان برسانند.

 

این نیروها با وجود آنکه دارای تجهیزات خاصی هستند اما به دلیل دست یافتن به اوج آمادگی، در هر شرایطی می‌توانند خود را در کوتاه‌ترین زمان ممکن به محل ماموریت برسانند که این قابلیت‌ها را فقط "یگان‌های واکنش سریع"، در سطح نیروهای مسلح دارند.

با افزایش گروگان‌گیری‌ها در جهان نیاز به تشکیل تیم رهایی گروگان در نیروهای مسلح احساس شد. در ایران نیز ابتدا این ماموریت به ارتش و تیپ۶۵ نیروی ویژه هوابرد واگذار شد. دوره رهایی گروگان ۱۸ ماه طول می‌کشد. بعد از اتمام تمامی دوره ها در تیپ ۶۵ فرد با آموزش دوره رهایی گروگان عضو یک واحد از تیم رهایی گروگان درمی‌آید.

معاون هماهنگ‌کننده نیروی زمینی ارتش از اعزام و استقرار تکاوران نیروی زمینی ارتش به عنوان مستشار به سوریه خبر داد.
امیر علی آراسته با اشاره به حضور مستشاری نیروی زمینی ارتش به خصوص تیپ 65 نوهد به سوریه اظهار داشت: تیپ 65 جزئی از نیروی زمینی ارتش است و ما از تیپ 65 و هم یگان‌های دیگر به عنوان مستشار به سوریه نیرو اعزام می‌کنیم و این اعزام مختص تیپ 65 تکاوری نیست و الان در آنجا مستشاران تیپ 65 حضور دارند.
وی درباره تجهیز تیپ 23 به خودروهای بدون سرنشین گفت: این تیپ هنوز به خودروهای بدون سرنشین مجهز نشده و انشاءالله وقتی این خودرها به تولید انبوه رسیدند، به تیپ 23 نیز الحاق خواهند شد.
معاون هماهنگ کننده نیروی زمینی ارتش در پایان از تجهیز تمامی یگان‌های رزمی ارتش به پهپادهای دست پرتاب خبر داد و گفت: در حال حاضر در تیپ‌های رزمی و در دسته‌های شناسایی یگان‌های رزمی، پهپاد های دست پرتاب عملیاتی است.